Tomasz a ewolucja – argumenty w skrócie pdf
Aby wykazać zasadniczą niezgodność (sprzeczność) między nauką św. Tomasza a teistycznym ewolucjonizmem musimy odwołać się do dwóch poziomów jego nauczania. Pierwszym jest poziom filozoficzny (metafizyczny), drugim jest poziom teologiczny. O ile filozofia opiera się na przesłankach rozumu naturalnego i zasadach bytu (rzeczywistości), bez pomocy objawienia, to teologia jest racjonalną refleksją nad nadprzyrodzonym objawieniem pochodzącym od Boga. Te dwa poziomy ciężko jest oddzielić w nauczaniu św. Tomasza. Filozofia św. Tomasza wyklucza trzy wielkie postulaty teistycznej ewolucji – powszechne wspólne pochodzenie, transformizm gatunkowy i naturalne powstanie gatunkówW debacie na temat ewolucji biologicznej liczy się pojęcie gatunku naturalnego, które jest kategorią szerszą niż gatunek biologiczny. Według klasycznej taksonomii gatunki naturalne obejmują organizmy należące do jednego rodzaju lub rodziny.. Natomiast teologia św. Tomasza zawiera pozytywne nauczanie na temat stworzenia, które różni się znacznie od teologicznej koncepcji teistycznego ewolucjonizmu.
Filozoficzne argumenty przeciwko teistycznej ewolucji
Jest co najmniej pięć powodów, dla których filozofia Akwinaty wyklucza teistyczną ewolucję.
Argument 1
Każdy byt materialny (tj. byt złożony z formy i materii) jest pomiędzy aktem i możnością, tzn. jest częściowo zaktualizowany i częściowo w możności. Im więcej możności jest zaktualizowane w bycie tym jest on doskonalszy. Wiemy z historii naturalnej, że wcześniejsze gatunkiW debacie na temat ewolucji biologicznej liczy się pojęcie gatunku naturalnego, które jest kategorią szerszą niż gatunek biologiczny. Według klasycznej taksonomii gatunki naturalne obejmują organizmy należące do jednego rodzaju lub rodziny. były z reguły bardziej prymitywne od późniejszych gatunkówW debacie na temat ewolucji biologicznej liczy się pojęcie gatunku naturalnego, które jest kategorią szerszą niż gatunek biologiczny. Według klasycznej taksonomii gatunki naturalne obejmują organizmy należące do jednego rodzaju lub rodziny., co w metafizycznych kategoriach oznacza, że te wcześniejsze są bardziej w możności a późniejsze są bardziej zaktualizowane, czyli doskonalsze. Zatem wiele możności zostało zrealizowanych (zaktualizowanych) na przestrzeni historii naturalnej ziemi. Żadna jednak możność nie może sama siebie przeprowadzić do aktu – do tego potrzebnej jest byt, który jest w akcie. Według historii makroewolucyjnej te mniej doskonałe (niższe) organizmy miały urodzić te bardziej doskonałe (wyższe, czyli bardziej zaawansowane biologicznie). Sceneriusz ten sprzeciwia się zasadzie racji dostatecznej mówiącej, że niższa przyczyna nie może wywołać wyższych skutków. Aby osiągnąć doskonałość obecną w późniejszych zwierzętach potrzebna jest wyższa przyczyna niż tylko moc rodzenia (przypadkowa zmienność i naturalna selekcja) obecna w niższych zwierzętach czy roślinach. MakroewolucjaMakroewolucja to proces zmian biologicznych, które mają prowadzić do powstania nowych rodzajów i rodzin taksonomicznych. zaprzecza więc zasadzie racji dostatecznej, ponieważ nie znajduje się w niej przyczyny, która miałaby moc przeprowadzić rzeczy z możności do aktu. Ewolucja nie mogła więc wytworzyć nowych gatunkówW debacie na temat ewolucji biologicznej liczy się pojęcie gatunku naturalnego, które jest kategorią szerszą niż gatunek biologiczny. Według klasycznej taksonomii gatunki naturalne obejmują organizmy należące do jednego rodzaju lub rodziny.. A jeżeli nie zaszła makroewolucjaMakroewolucja to proces zmian biologicznych, które mają prowadzić do powstania nowych rodzajów i rodzin taksonomicznych., to teistyczna ewolucja również nie miała miejsca.
Argument 2
Wszystkie zmiany obserwowane w procesie ewolucji są jedynie zmianami przypadłościowymi to znaczy, że wpływają jedynie na formę przypadłościową rzeczy. Ale powstanie nowego gatunkuW debacie na temat ewolucji biologicznej liczy się pojęcie gatunku naturalnego, które jest kategorią szerszą niż gatunek biologiczny. Według klasycznej taksonomii gatunki naturalne obejmują organizmy należące do jednego rodzaju lub rodziny. wymaga powstania nowej formy substancjalnej (nowej istoty). Zatem nie ma znaczenia jak długo ewolucja miałaby pracować i jak wiele zmian przypadłościowych nagromadzi na przestrzeni czasu – nigdy nie wytworzy nowego gatunkuW debacie na temat ewolucji biologicznej liczy się pojęcie gatunku naturalnego, które jest kategorią szerszą niż gatunek biologiczny. Według klasycznej taksonomii gatunki naturalne obejmują organizmy należące do jednego rodzaju lub rodziny.. Nie ma nawet znaczenia, czy zmiany przypadłościowe są przypadkowe, czy prowadzone przez jakiś intelekt, ponieważ nigdy nie wytworzą zmiany substancjalnej (istotowej). Wielki postulat makroewolucyjny, którym jest transformizm gatunkowy na mocy akumulacji zmian przypadłościowych jest sprzeczny z metafizycznym podziałem bytu na substancję (istotę) i przypadłości. Nie może być zatem spójny z filozofią św. Tomasza.
Argument 3
Każdy byt materialny posiada cztery przyczyny. W teistycznej ewolucji przyczyną sprawczą powstawania gatunkówW debacie na temat ewolucji biologicznej liczy się pojęcie gatunku naturalnego, które jest kategorią szerszą niż gatunek biologiczny. Według klasycznej taksonomii gatunki naturalne obejmują organizmy należące do jednego rodzaju lub rodziny. jest zmienność i selekcja, które znajdują się na poziomie przyczyn materialnych. W ten sposób w teistycznej ewolucji przyczyna sprawcza zostaje zredukowana do przyczyny materialnej. Według metafizyki tomistycznej każdy byt dąży do zachowania swojej natury. Natomiast w ewolucji teistycznej każdy byt dąży do bycia czymś innym, do stania się innym gatunkiemW debacie na temat ewolucji biologicznej liczy się pojęcie gatunku naturalnego, które jest kategorią szerszą niż gatunek biologiczny. Według klasycznej taksonomii gatunki naturalne obejmują organizmy należące do jednego rodzaju lub rodziny. i inną naturą. Zatem dąży do przekroczenia swojej formy aby iść za przyczyną celową, która prowadzi proces ewolucyjny. Zatem przyczyna formalna, która sprawia że rzecz jest tym czym jest (zachowuje swoją naturę) zostaje wyparta przez przyczynę celową, która niejako zajmuje jej miejsce. W ten sposób w teistycznej ewolucji zostają tylko dwie spośród czterech przyczyn. Teistyczna ewolucja zaprzecza więc metafizycznemu rozumieniu przyczynowości i filozofii tomistycznej. W ramach TETeistyczny ewolucjonizm (TE) to pogląd teologiczny, według którego Bóg nie stworzył gatunków bezpośrednio, lecz użył naturalnych przyczyn wtórnych w postaci mechanizmów ewolucyjnych. nie jest możliwe wyjaśnienie bytów ożywionych z punktu widzenia czterech przyczyn.
Argument 4
Według św. Tomasza rzecz może zacząć istnieć na jeden z dwóch sposobów: albo poprzez stworzenie 1. Stworzenie w sensie działania Bożego jest bezpośrednim aktem Boga, przez które wywołuje On powstanie jakiejś nowości z niczego. 2. Stworzenie w sensie rzeczownikowym oznacza całość bytu, który nie jest Bogiem.albo poprzez zmianę. Są różne rodzaje zmian, na przykład mutacje, przekształcenia, rodzenie, lub jakikolwiek rodzaj ruchu. Ewolucja jest również rodzajem zmiany. Św. Tomasz twierdzi, że są cztery rodzaje rzeczy, które nie mogą zacząć istnieć na mocy zmiany, lecz muszą zostać stworzone. Są to: aniołowie, dusze, materia elementów i pierwsze hipostazy każdego gatunkuW debacie na temat ewolucji biologicznej liczy się pojęcie gatunku naturalnego, które jest kategorią szerszą niż gatunek biologiczny. Według klasycznej taksonomii gatunki naturalne obejmują organizmy należące do jednego rodzaju lub rodziny. takie, jak pierwszy człowiek, pierwszy lew itp. Powód dlaczego pierwsze hipostazy w każdym gatunkuW debacie na temat ewolucji biologicznej liczy się pojęcie gatunku naturalnego, które jest kategorią szerszą niż gatunek biologiczny. Według klasycznej taksonomii gatunki naturalne obejmują organizmy należące do jednego rodzaju lub rodziny. muszą zostać stworzone bezpośrednio przez Boga jest taki, że wymagają one podmiotu rodzącego (rodzica) w swoim powstawaniu, a jeżeli nie ma takiego podmiotu to nie mogą się narodzić (to znaczy zacząć istnieć poprzez zmianę) dlatego muszą zostać najpierw stworzone. W przypadku pierwszego człowieka Akwinata wyjaśnia:
Pierwsze uformowanie ludzkiego ciała nie mogło dokonać się żadną mocą stworzoną, lecz bezpośrednio przez Boga. … Przyczyną bowiem formy w materii musi być forma będąca w materii tak, aby byt złożony (compositum) rodził byt złożony. Natomiast Bóg, choć jest całkowicie niematerialny, On sam tylko może własną mocą powołać do istnienia materię poprzez stworzenie. Stąd też Jemu tylko przysługuje tworzenie formy w materii, bez pomocy żadnej uprzedniej formy materialnej. … A ponieważ jak dotąd nie było jeszcze uformowanego ciała ludzkiego, którego mocą, na drodze rodzenia, mogłoby powstać jakieś drugie ciało tego samego gatunkuW debacie na temat ewolucji biologicznej liczy się pojęcie gatunku naturalnego, które jest kategorią szerszą niż gatunek biologiczny. Według klasycznej taksonomii gatunki naturalne obejmują organizmy należące do jednego rodzaju lub rodziny., było konieczne, aby pierwsze ciało człowieka zostało utworzone bezpośrednio przez Boga (S.Th. I,91,2 co).
Dla Tomasza nie ma innego sposobu powstania nowego gatunkuW debacie na temat ewolucji biologicznej liczy się pojęcie gatunku naturalnego, które jest kategorią szerszą niż gatunek biologiczny. Według klasycznej taksonomii gatunki naturalne obejmują organizmy należące do jednego rodzaju lub rodziny. niż poprzez stworzenie. Przekonanie to nie wynika jedynie z uważnej lektury Pisma Świętego, lecz również z metafizycznej konieczności. Stworzenie1. Stworzenie w sensie działania Bożego jest bezpośrednim aktem Boga, przez które wywołuje On powstanie jakiejś nowości z niczego. 2. Stworzenie w sensie rzeczownikowym oznacza całość bytu, który nie jest Bogiem. pierwszych osobników danych gatunkówW debacie na temat ewolucji biologicznej liczy się pojęcie gatunku naturalnego, które jest kategorią szerszą niż gatunek biologiczny. Według klasycznej taksonomii gatunki naturalne obejmują organizmy należące do jednego rodzaju lub rodziny. wymagane jest przez metafizykę niezależnie od objawienia. Należy więc do prawd naturalnych. Zgadza się to z ujęciem Arystotelesa, który nie wiedząc o stworzeniu gatunkówW debacie na temat ewolucji biologicznej liczy się pojęcie gatunku naturalnego, które jest kategorią szerszą niż gatunek biologiczny. Według klasycznej taksonomii gatunki naturalne obejmują organizmy należące do jednego rodzaju lub rodziny. w czasie uznawał, że istniały one odwiecznie wraz z odwiecznym światem. Filozoficznie rzecz ujmując gatunkiW debacie na temat ewolucji biologicznej liczy się pojęcie gatunku naturalnego, które jest kategorią szerszą niż gatunek biologiczny. Według klasycznej taksonomii gatunki naturalne obejmują organizmy należące do jednego rodzaju lub rodziny. muszą być albo odwieczne albo stworzone bezpośrednio przez Boga w postaci pierwszych przedstawicieli. Dzięki objawieniu chrześcijańskiemu Tomasz wie, że gatunkiW debacie na temat ewolucji biologicznej liczy się pojęcie gatunku naturalnego, które jest kategorią szerszą niż gatunek biologiczny. Według klasycznej taksonomii gatunki naturalne obejmują organizmy należące do jednego rodzaju lub rodziny. nie są odwieczne, lecz zostały stworzone w czasie.
Argument 5
W innym miejscu św. Tomasz wprost odrzuca podstawowe twierdzenie teistycznego ewolucjonizmu, według którego świat i wszystkie gatunkiW debacie na temat ewolucji biologicznej liczy się pojęcie gatunku naturalnego, które jest kategorią szerszą niż gatunek biologiczny. Według klasycznej taksonomii gatunki naturalne obejmują organizmy należące do jednego rodzaju lub rodziny. zostały uformowane za pośrednictwem praw przyrody i naturalnych własności umieszczonych w przyrodzie przez Boga w momencie pierwszego stworzenia:
Ustanowienie rzeczy naturalnych można rozpatrywać na dwa sposoby: ze względu na sposób powstania lub ze względu na właściwości towarzyszące rzeczom już ustanowionym. Sposób powstania nie może być naturalny, ponieważ nie było naturalnych zasad istniejących uprzednio, których działania i doznania wystarczyłyby do wytworzenia skutku w sposób naturalny. Zatem było konieczne, aby pierwsze zasady w naturze zostały ustanowionie mocą nadprzyrodzoną (virtus supernaturalis). Dotyczy to ukształtowania ludzkiego ciała z ziemi, ciała kobiety z żebra i tym podobnych. Ale właściwości, które występują w naturze już ustanowionej nie muszą być przypisywane cudom, jak na przykład woda, która miałaby być cudownie utrzymywana ponad firmamentem (Super Sent. lib.2, d.18, q.1, a.1, ad5).
Teologiczne argumenty przeciwko teistycznej ewolucji
Teologia Akwinaty wyklucza teistyczną ewolucję, ponieważ św. Tomasz wyjaśnia jak powstały gatunkiW debacie na temat ewolucji biologicznej liczy się pojęcie gatunku naturalnego, które jest kategorią szerszą niż gatunek biologiczny. Według klasycznej taksonomii gatunki naturalne obejmują organizmy należące do jednego rodzaju lub rodziny., a jego wyjaśnienie różni się znacząco od koncepcji powstania gatunkówW debacie na temat ewolucji biologicznej liczy się pojęcie gatunku naturalnego, które jest kategorią szerszą niż gatunek biologiczny. Według klasycznej taksonomii gatunki naturalne obejmują organizmy należące do jednego rodzaju lub rodziny. prezentowanej w ramach teistycznej ewolucji.
Tomasz, idąc za tradycją katolicką, mówi, że świat nie tylko został stworzony z niczego na początku (creatio ex nihilo), ale także uformowany w sposób nadprzyrodzony na przestrzeni czasu opisanego w Księdze Rodzaju jako sześć dni. Niemniej to nadprzyrodzone formowanie zakończyło się raz na zawsze wraz ze stworzeniem człowieka tak, że nic zupełnie nowego nie może już powstać w świecie. Tomasz mówi o dwóch etapach formowania – dziele rozróżnienia (opus distinctionis) i dziele ozdobienia (opus ornatus) (zob. S.Th. I,66-74). Na pierwszym z tych etapów Bóg obdarzył materię jakimiś pierwotnymi podstawowymi formami, takimi jak niebo i ziemia, a na ziemi rzeczami, które są do niej przytwierdzone, jak np. rośliny. Na drugim etapie Bóg stworzył rzeczy poruszające się – słońce i księżyc, gwiazdy, zwierzęta i człowieka – wszystko to co ma ozdabiać tamte pierwotne formy.
Ważne jest dostrzeżenie, że Akwinata idzie za dosłownym i historycznym rozumieniem opisu stworzenia z Księgi Rodzaju. W przeciwieństwie do niego, teistyczni ewolucjoniści są zwolennikami wysoce figuratywnej interpretacji tych fragmentów Pisma Świętego. Tomistyczni ewolucjoniści próbują dowodzić, że Tomasz również czytał Pismo figuratywnie, lub, że gdyby znał współczesną naukę, to przyjąłby zasady współczesnej egzegezy wspierające figuratywną interpretację. Ale stworzenie 1. Stworzenie w sensie działania Bożego jest bezpośrednim aktem Boga, przez które wywołuje On powstanie jakiejś nowości z niczego. 2. Stworzenie w sensie rzeczownikowym oznacza całość bytu, który nie jest Bogiem.jest aktem nadprzyrodzonym i z samej definicji nie może być przedmiotem nauk przyrodniczych. Zatem, o ile nauka może zmodyfikować nasze rozumienie tego, jak rzeczy działają i zmieniają się na przestrzeni czasu o tyle nie może ustalić, że rzeczy, które muszą powstać przez stworzenie 1. Stworzenie w sensie działania Bożego jest bezpośrednim aktem Boga, przez które wywołuje On powstanie jakiejś nowości z niczego. 2. Stworzenie w sensie rzeczownikowym oznacza całość bytu, który nie jest Bogiem.powstały inaczej, czyli przez jakąś zmianę. Tomasz miał świadomość postępu naukowego (postępu wiedzy na temat przyrody) i tego, że istnieją różne teorie przyrodnicze. Wiedział na przykład, że wyjaśnienie budowy układu słonecznego, którym w jego czasach był model geocentryczny, może ulec zmianie w przyszłości, gdyby wynaleziono teorię, która lepiej wyjaśnia zjawiska. W pewnym sensie przewidział zatem rewolucję kopernikańską. Jednak gdy chodzi o pochodzenie gatunkówW debacie na temat ewolucji biologicznej liczy się pojęcie gatunku naturalnego, które jest kategorią szerszą niż gatunek biologiczny. Według klasycznej taksonomii gatunki naturalne obejmują organizmy należące do jednego rodzaju lub rodziny., Tomasz jest przekonany, że zarówno Pismo jak i metafizyka wykluczają ich naturalne powstanie. Wynika to jasno z takich wypowiedzi:
W pierwszym stworzeniu bytów materialnych nie mogło być żadnego przejścia z możności do aktu i dlatego formy materialne, które miały ciała kiedy zostały po raz pierwszy stworzone pochodziły bezpośrednio od Boga. Tylko Jemu materia jest posłuszna jako swojej bliższej przyczynie (S.Th. I,65,4 co).